Drijfverenfrustratie
De oorzaak van burn-out en het belang van duurzame inzetbaarheid
Burn-out is tegenwoordig een veelbesproken onderwerp, vooral in het licht van de huidige krapte op de arbeidsmarkt. Steeds meer werknemers ervaren een gevoel van uitputting, demotivatie en weerstand om naar hun werk te gaan. Maar waar komt een burn-out eigenlijk vandaan? En waarom krijgt de ene werknemer er wel mee te maken terwijl een collega in dezelfde werkomgeving er geen last van heeft? Het antwoord ligt in ‘drijfverenfrustratie’.
Onze drijfveren zijn de innerlijke motivaties die bepalen wat we echt willen, waar we naar streven en wat ons voldoening geeft. Ze geven ons energie en stimuleren ons om actie te ondernemen. Echter, wanneer we niet kunnen vervullen waar we naar verlangen en onze investering van energie geen voldoening oplevert, ontstaat er frustratie. We steken veel energie in iets wat we graag willen, maar ervaren een tekort aan energie in ruil daarvoor. Dit leidt uiteindelijk tot een burn-out, waarbij we volledig uitgeput raken. Deze negatieve energiebalans kan langdurig aanhouden.
Laten we enkele praktijkvoorbeelden bekijken om dit verder te illustreren.
Werkdruk in de Zorg
Pieter, een manager bij een grote zorginstelling, ervaart enorme werkdruk. Het probleem waar hij vooral mee worstelt, is dat hij vaak afspraken maakt of toezeggingen doet aan zijn collega’s die hij niet kan nakomen vanwege de overweldigende hoeveelheid werk. Dit is buitengewoon frustrerend voor hem. Na het doen van de BUTTONS drijfverenanalyse ontdekt Pieter dat ‘loyaliteit’ zijn meest dominante drijfveer is. Hij hecht veel waarde aan het nakomen van gemaakte afspraken, is integer en heeft een sterk plichtsgevoel. Het feit dat Pieter zijn eigen afspraken niet kan nakomen, frustreert hem enorm. Als deze situatie niet verandert, loopt Pieter het risico op een burn-out.
De directe collega van Pieter heeft hetzelfde werk, dezelfde taken, verantwoordelijkheden en werkomgeving, en ervaart wel eens een hoge werkdruk, maar geen stress. Haar dominante drijfveer is echter ‘erkenning’. De complimenten die ze ontvangt voor haar inzet ondanks de drukte, geven haar energie en zorgen ervoor dat ze geen risico loopt op een burn-out.
Structuur zoeken maar niet vinden
Een ander voorbeeld is dat van Hendrik. Hij werkt in de maakindustrie bij een organisatie die geavanceerde vliegtuigonderdelen produceert. Het productieproces is perfect georganiseerd om de kwaliteit te waarborgen, maar de rest van het bedrijf werkt redelijk chaotisch. De organisatie groeit snel, is recent overgenomen en heeft moeite met het vinden van nieuwe medewerkers. Hendrik’s dominante drijfveer is structuur. Hij heeft behoefte aan duidelijke richtlijnen en afspraken. Helaas vindt hij deze niet in de organisatie, en dit kost hem veel energie. Er is sprake van drijfverenfrustratie.
Hendrik heeft besloten om op zoek te gaan naar een andere werkgever, omdat hij beseft dat de gewenste structuur voorlopig niet geboden wordt. Als hij zou blijven bij dezelfde werkgever, zou een burn-out onvermijdelijk zijn.
Burn-out Niet Alleen Werkgerelateerd
Een burn-out ontstaat niet alleen ten gevolge van werkgerelateerde factoren, maar kan ook voorkomen uit de privésfeer. Marije bijvoorbeeld speelt hockey op hoog niveau. Haar dominante drijfveren zijn sport en succes. Voor haar betekent dit dat ze zich tijdens elke wedstrijd volledig wil geven en samen met haar team wil winnen. Nee, ze moet winnen. Wanneer het team verliest, raakt Marije enorm gefrustreerd. Maar als ze het gevoel heeft dat haar teamgenoten niet alles hebben gegeven tijdens de wedstrijd en daardoor verliezen, is ze niet in staat om na afloop met hen iets te drinken in de kantine. Door haar dominante drijfveren raakt ze enorm gefrustreerd wanneer ze de gewenste overwinning niet behaalt.
Naarmate dit vaker gebeurt, merkt Marije dat ze steeds meer gefrustreerd raakt en veel energie verliest. Ze overweegt zelfs om naar een andere club te gaan. In een werkomgeving is het minder eenvoudig of snel om zo’n beslissing te nemen, waardoor de gevolgen van een burn-out vaak ernstiger zijn.
Bevlogenheid als Tegenhanger van Burn-out
Vanuit de positieve psychologie is er de afgelopen jaren onderzoek gedaan naar wat het tegenovergestelde is van een burn-out, namelijk work engagement of bevlogenheid. Dit verwijst naar medewerkers die een hoge mate van gedrevenheid hebben voor hun werk. Ook hier spelen dominante drijfveren een grote rol, want wanneer medewerkers vanuit hun drijfveren werken, worden ze vanzelf bevlogen. Ze boeken sneller en betere resultaten en ervaren meer geluk in hun werk.
De drijfveren van mensen spelen een belangrijke rol bij het werkplezier en het voorkomen van burn-out. Inzicht hierin is essentieel voor het creëren van betrokken medewerkers en het bevorderen van duurzame inzetbaarheid.