In Nederland worstelen veel mensen met burn-out klachten. Eén op de zes om precies te zijn in 2021. Uit onderzoek van TNO en het CBS blijkt namelijk dat 1,3 miljoen Nederlandse werknemers hier mee kampt. De belangrijkste oorzaak voor deze klachten is werkdruk en werkstress. Volgens de onderzoekers gaven ruim 4 op de 10 werknemers aan dat het nodig is om maatregelen hiertegen te treffen.

Zorg en welzijn het zwaarst getroffen

In het tweede kwartaal van 2022 vond 50 procent van alle werknemers in de zorg en welzijn hun werkdruk (veel) te hoog. Een half jaar eerder was dat nog 44 procent en in het tweede kwartaal van 2021 was dat nog 42 procent. Dat meldt het CBS aan de hand van recent ander onderzoek naar de werkdruk en arbeidstevredenheid van werknemers in zorg en welzijn.

De jeugdzorg spant de kroon met 55 procent en in de huisartsenzorg en gezondheidscentra is met 54 procent het percentage werknemers dat een te hoge werkdruk ervaart duidelijk hoger dan gemiddeld.

De hoge werkdruk, werkstress en de gevolgen ervan zijn alle sectoren merkbaar. Naast zorg en welzijn springen het onderwijs en de ICT er negatief uit. Daar is met 6,7% het aandeel mensen dat uitvalt vanwege de hoge werkdruk en werkstress erg hoog.

Langer verzuim door werkstress

Wat is het verschil tussen werkdruk en werkstress? Wanneer iemand langere tijd onvoldoende balans ervaart tussen het werk dat iemand te doen heeft en het werk dat iemand aankan, wordt dat ervaren als werkdruk. Werkdruk kan komen door de hoeveelheid werk dat iemand te doen heeft. Maar ook het soort werk dat iemand moet doen, speelt hierbij een belangrijke rol. Werkstress is de reactie als gevolg van (te) hoge werkdruk.
Een korte tijd werkdruk hebben is geen probleem, mensen zijn flexibel genoeg om daarmee om te gaan en stress te voorkomen. Echter een lange periode van hoge werkdruk kan leiden tot klachten als oververmoeidheid en overspannenheid met verzuim en burn-out tot mogelijke gevolgen.
In 2021 meldden 520.000 werknemers zich ziek vanwege werkstress. In 2014 waren dat er nog 450.000, aldus het CBS. Deze mensen, die zich vanwege werkstress ziekmeldden, waren ruim twee keer zo lang uitgeschakeld als mensen die om andere redenen uitvielen. Gemiddeld ruim 38 dagen verzuim. De gemiddelde afwezigheid van een werknemer bij regulier verzuim is 17 werkdagen. Wie verzuimt vanwege werkstress, is dus langer uit de running.

Domino effect

We moeten steeds meer werk doen met minder mensen. Dit leidt tot een verhoging van de werkdruk en uiteindelijk ook werkstress en erger. Belangrijke oorzaak van de te hoge werkdruk is de krapte op de arbeidsmarkt. Een trend die de komende jaren alleen maar erger zal worden. Deze krapte zorgt voor een domino effect. Meer werkdruk en werkstress leiden tot steeds meer uitval of vertrek van collega’s. Vervanging is niet voorhanden, waardoor er met nog minder mensen dezelfde hoeveelheid werk gedaan moet worden. Zo neemt de werkdruk nog meer toe. De komende jaren zal dit domino-effect nog eens worden versterkt door de vergrijzing.

Ander meer Nederlands verschijnsel is dat mensen hun werk blijven doen, ook als ze er ontevreden over zijn door bijvoorbeeld hoge werkdruk en werkstress. Dit blijkt uit recent onderzoek door organisatiepsycholoog Merel Feenstra-Verschure. Ontevredenheid is nauwelijks een thema op de werkvloer. Medewerkers focussen dan meer op andere zaken zoals het salaris en de leuke collega’s. Maar ook blijven mensen doorwerken omdat ze er al zo lang werken en er ooit voor gestudeerd hebben. Het lijkt vaak wel mee te vallen, maar in de praktijk stapelen zich de klachten op en hebben werknemers dagelijks te maken met stress en energie-uitputting.

Digitalisering verlaagd werkdruk

Digitalisering is een van de middelen om de hoge werkdruk te verlagen, al ervaren sommige werknemers juist een verhoogde druk hierdoor. Zo zorgt werken op afstand voor flexibiliteit en een zekere ontlasting van medewerkers. Ook in het onderwijs en de zorg. Indicaties stellen, overleg via Teams en patiëntgegevens bijwerken kan allemaal op afstand gedaan worden. Ook helpt de digitalisering ervoor dat mensen langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Thuiswerken zorgt voor rust, minder onderbrekingen en minder afleiding tijdens de werkzaamheden. Ook draagt het bij aan een betere privé-werk-balans.

En ondanks dat door corona de digitale innovaties enorm versneld zijn, kost de transitie naar de nieuwe manier van werken nog veel tijd en geld en lang niet alle kansen worden voldoende benut.

Tips om de werkdruk te verlagen

Is de werkgever overgeleverd aan de markt? De krapte op de arbeidsmarkt, de Nederlandse cultuur en de trage digitalisering kun je als werkgever niet snel veranderen. Toch zijn er verschillende mogelijkheden voor de werkgever om uitval door te hoge werkdruk te voorkomen.

Maak werkdruk bespreekbaar

In de praktijk is er in organisaties weinig aandacht voor te hoge werkdruk en worden er nauwelijks gesprekken over gevoerd. En juist uitval door te hoge werkdruk en werkstress is te voorkomen door vroegtijdig signalen te herkennen en aan te pakken. Het begint met het instellen van een aanspreekpunt om het thema bespreekbaar te maken tijdens een goed gesprek over waar de medewerker de druk ervaart en stress voelt.

Biedt passend werk

Het klinkt voor de hand liggend, maar probeer medewerkers werkzaamheden te laten doen die passen bij wat ze leuk vinden en waar ze energie van krijgen of in ieder geval niet op leeglopen. Niet iedereen vindt alles even leuk en door kleine aanpassingen te maken in de werkverdeling binnen een team kun je een groot verschil maken.

Vergroot de autonomie

Uit de verschillende onderzoeken blijkt dat lage autonomie de werkdruk verhoogd. Geef daarom medewerkers meer zeggenschap en mogelijkheden om hun eigen werk in te delen en uit te voeren. Dit gevoel van autonomie is een belangrijke waarde voor mens, met name de jongste generatie werknemers vind naast zingeving, autonomie enorm belangrijk.

Het is belangrijk om als werkgever zelf in actie te komen en hulp te bieden aan hoge werkdruk want niets doen gaat heel veel geld kosten de komende jaren.