Soms hoor je mensen wel eens zeggen dat ze in het team bepaalde drijfveren nodig hebben om het team aan te vullen of te volmaken. Men vindt dan dat bepaalde drijfveren ontbreken in het team, om het team compleet te maken. Deze gedachte komt wellicht voort uit de bekende teamrollen theorieën van Belbin. Deze geven aan dat een team alle negen Belbin teamrollen in het team nodig heeft om optimaal te presteren. De teamrollentheorie van Belbin beschrijft de rollen die de teamleden in het team vervullen. Dat gaat over gedag. Belbin gaat niet over wat mensen willen en waar mensen naar streven; hun drijfveren. De analogie naar teamsamenstelling op basis van drijfveren gaat dan ook niet op. Sterker nog, het kan zelfs een nadelig effect hebben op de teamprestaties om een team te formereneen met een gemêleerd drijfverenprofiel.

Hoe zit dat precies, de teamsamenstelling in relatie tot drijfveren van de individuele teamleden? In deze blog gaan we daarover meer vertellen, maar eerst kijken we naar de teamrollentheorie van de Britse onderzoeker Meredith Belbin.

De teamrollentheorie van Belbin geeft aan dat teams beter samenwerken en beter presteren als ze op de juiste manier gebruik maken van negen verschillende teamrollen. Het team is gebaat bij diversiteit van deze rollen, om in complexe situaties goed te presteren, aldus de theorie van Belbin. Hierbij wordt een teamrol gedefinieerd als de kenmerkende manier waarop iemand zich gedraagt, z’n bijdrage levert aan het team en met andere mensen omgaat. Deze negen teamrollen gaan met name over het gedrag van de teamleden en niet over de behoeftes van de teamleden. Gedrag gaat over wat mensen doen, behoeftes over wat mensen willen. Het ijsbergmodel van McClelland illustreert dat goed. De vergelijking met Belbin en drijfveren gaat daarom niet op, maar dat er soms verwarring ontstaat, is begrijpelijk. En natuurlijk is er een samenhang tussen teamrollen en drijfveren, maar daarover straks meer.

In de praktijk kunnen mensen het doorgaans goed met elkaar vinden wanneer die mensen overeenkomstige waarden en opvattingen hebben. Men streeft dan naar dezelfde dingen, spreekt dezelfde taal, begrijpt elkaar snel en respecteert elkaars gedrag. Of om vanuit drijfveren te spreken, men heeft overeenkomsten in het drijfverenprofiel. Er ontstaat daardoor sneller acceptatie en onderling vertrouwen. Ook voelen de teamleden intuïtief aan wat de anderen nodig hebben, mede omdat ze zelf hetzelfde referentiekader hebben en dezelfde behoeftes.

Hoe meer verschillende drijfveren er dominant zijn in een team, des te minder spreken de teamleden onderling elkaars taal, begrijpen en respecteren elkaars gedrag en hebben we dezelfde behoeftes. Mensen tikken dan onderling anders. Vaak zonder dit van elkaar te weten. De gevolgen daarvan zijn onder meer miscommunicatie, wederzijds onbegrip en belangenconflicten.

Anders dan bij Belbin is het niet zo dat een goed samengesteld team, veel verschillende dominante drijfveren moet bevatten. Sterker nog, als een team een zeer gemêleerd drijfverenprofiel heeft, kun je je afvragen waar de energie zit van het team en waar de groep naar streeft. In de praktijk zie je dan ook dat teams altijd wel een zwaartepunt hebben in hun gemeenschappelijke drijfverenprofiel. Dat zwaartepunt komt overeen met een van de drie dominante drijfveren van McClelland; presteren, bepalen of verbondenheid.

Dat wil niet zeggen dat iemand met andere drijfveren niet kan aarden in het team. Integendeel, het kan juist goed of gewenst zijn, iemand met een bepaalde andere dominante drijfveer aan het team toe te voegen. Stel je eens voor, je wilt meer structuur aanbrengen in de werkzaamheden van het team. Dan is het aanvullen van het team met iemand met de drijfveer ‘structuur’ best handig om dat voor elkaar te krijgen. Of wanneer je het team daadkrachtiger wilt maken, dan helpt de drijfveer ‘prestaties’, het team een eind in de goede richting.

Tip! Geef deze mensen wel mandaat om hun drijfveren in te zetten voor de behoefte in het team. Anders lopen ze er juist op leeg.

Kun je de teamsamenstelling optimaliseren aan de hand van drijfveren? Jazeker, dat kan. Kijk dan niet naar welke drijfveren er ontbreken in het team en probeer die aan te vullen, kijk in plaats daarvan naar welke drijfveren er al zijn, welke competenties daarbij horen en hoe je deze optimaal kunt inzetten om de prestaties in het team te verbeterende en doelen en ambities te behalen. Belangrijk hierbij is het onderlinge vertrouwen en begrijpen dat de teamleden andere drijfveren hebben en dus andere behoeftes.

Wil je weten wat de drijfveren en competenties zijn binnen jouw teamleden en investeren in de prestaties van jouw team? Probeer dan een van onze starterpacks en je kunt gelijk aan de slag. Wil je eerst weten wat er in de rapporten staat met drijfveer- en competentieprofielen, download dan een voorbeeldrapport.

Tot slot is er wel een zekere samenhang tussen de teamrollen van Belbin en de dominante drijfveren van mensen. Hieronder lichten we kort toe welke drijfveren een rol kunnen spelen bij elke van de negen teamrollen van Belbin. Dit op basis van voorkeuren en behoeftes bij de drijfveren in samenhang met gedrag van de betreffende teamrol. Het is niet zo dat iedereen met de genoemde drijfveren automatisch die teamrol goed kan vervullen of wil vervullen. Dat hangt uiteindelijk af van de omstandigheden, iemands competenties, het team waarin iemand zit en hoe iemand de eigen behoeftes t.a.v. de drijfveren persoonlijk invult.

Belbin’s teamrol bedrijfsman

De Bedrijfsman is een echte organisator en zorgt ervoor dat besluiten worden omgezet in concrete werkzaamheden. De bedrijfsman of -vouw is taakgericht, nuchter, ordelijk en zet plannen en ideeën om in praktische taken en bezigheden. Drijfveren die aansluiten bij de teamrol bedrijfsman zijn:

• Structuur,
• Loyaliteit,
• presteren.

Belbin’s teamrol brononderzoeker

De nieuwsgierige Brononderzoeker is altijd op zoek naar nieuwe informatie en interessante contactpersonen. De brononderzoeker is extravert, enthousiast en vaardig in de communicatie. Drijfveren die aansluiten bij de teamrol brononderzoeker zijn:

• Nieuwsgierig,
• Verbondenheid.

Belbin’s teamrol plant

De Plant is de vernieuwer en de verzinner in het team. De creatieve denker, die zich onderscheidt door originaliteit en verbeeldingskracht. De plant brengt visie en nieuwe zienswijzen. Drijfveren die aansluiten bij de teamrol plant zijn:

• Creativiteit,
• Nieuwsgierigheid,
• Originaliteit.

Belbin’s teamrol monitor

De Monitor is een denker, wiens bijdrage ligt in objectieve, weloverwogen analyses. De monitor wil onderzoeken en begrijpen waaróm. Hij of zij is verstandig, doordacht en rationeel. Drijfveren die aansluiten bij de teamrol van monitor zijn:

• Nieuwsgierigheid
• Bescherming,
• Structuur,
• Bekwaamheid.

Belbin’s teamrol vormer

De Vormer is een gedreven presteerder die resultaat linkt aan zijn eigen persoonlijkheid. De vormer is dynamisch en uitdagend. Drijfveren die aansluiten bij de teamrol van vormer zijn:

• Succes,
• Presteren,
• Verleiding,
• Leiderschap.

Belbin’s teamrol voorzitter

De Voorzitter brengt mensen bijeen en coördineert de inspanningen van het team. Hij of zij is een natuurlijke coördinator die de groepsopvattingen samenbrengt. Drijfveren die aansluiten bij de teamrol van voorzitter zijn:

• Leiderschap,
• Verbondenheid,
• Idealisme.

Teamrol zorgdrager

De Zorgdrager heeft aandacht voor de dingen die mis kunnen gaan. Hij of zij heeft een sterk zintuig voor gevaar en heeft een waakzaam oog voor detail en streeft naar perfectie. Drijfveren die aansluiten bij de teamrol van zorgdrager zijn:

• Bescherming,
• Zorgzaamheid,
• Loyaliteit.

Belbin’s teamrol groepswerker

De groepswerker is gericht op het creëren van sfeer en een gevoel van saamhorigheid. Hij of zij is vriendelijk van aard, behulpzaam, meegaand en kan goed luisteren. Drijfveren die aansluiten bij de teamrol van groepswerker zijn:

• Verbondenheid,
• Loyaliteit,
• Plezier.

Belbin’s teamrol specialist

De Specialist is een toegewijde vakman of vakvrouw. Zijn of haar bijdrage ligt in de aanwezige technische vaardigheden en gespecialiseerde kennis. Drijfveren die aansluiten bij de teamrol van specialist zijn:

• Bekwaamheid,
• Zelfverzekerdheid.